Sprinkler sistemlerinin en önemli özelliği ısıya duyarlı olmasıdır. Yani yangını alevle değil, sıcaklıkla algılarlar. Peki hangi sıcaklıkta devreye girerler?
1. Sprinkler Ne Zaman Devreye Girer?
Her sprinkler başlığı, içinde bulunan cam tüp (bulb) sayesinde belli bir sıcaklığa ulaştığında aktive olur. Bu sıcaklık değeri genellikle:
🔥 68°C (155°F) – Standart sprinkler başlıklarının çalışma sıcaklığıdır.
Yangın anında ortam sıcaklığı bu değere ulaştığında, cam tüp içindeki sıvı genleşir, tüp patlar ve su akışı başlar.
2. Farklı Ortamlar İçin Farklı Sıcaklıklar
Her sprinkler başlığı aynı sıcaklıkta çalışmaz. Ortamın normal sıcaklığına göre başlık tipi seçilir:
| Sıcaklık Aralığı | Renk Kodu | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| 57°C – 68°C | Turuncu / Kırmızı | Ofis, ev, okul (normal ortamlar) |
| 79°C – 93°C | Sarı | Makine odaları, mutfak, çatı katı |
| 121°C – 149°C | Yeşil | Endüstriyel alanlar, kazan dairesi |
| 163°C – 204°C | Mavi | Ağır sanayi, dökümhaneler |
| 232°C – 260°C | Mor | Yüksek riskli sıcak bölgeler |
💡 Başlık rengi görsel olarak hangi sıcaklığa duyarlı olduğunu gösterir. Binalarda bu detay genellikle planlarda belirtilir.
3. Neden Alev Değil Sıcaklık?
Çünkü alevin görülmesini beklemek yangın için çok geç olabilir.
Sıcaklık artışı, yangının ilk dakikalarında bile fark edilebilir düzeye çıkar. Bu sayede:
- Erken müdahale sağlanır
- Yangın yayılmadan kontrol altına alınır
- Duman detektörü yerine fiziksel aksiyon gerçekleşir
Sprinkler Sistemlerinin Parçaları Nelerdir?
Bir sprinkler sistemi sadece başlıktan ibaret değildir. Arka planda çok sayıda bileşen birlikte çalışır. Şimdi parçaları tek tek tanıyalım 👇
1. Sprinkler Başlıkları (Nozul)
Yangını algılayan ve su püskürten kısımdır. İçinde cam tüp veya eriyebilir bağlantı (fusible link) bulunur.
2. Dağıtım Boruları
Su kaynağından gelen suyu başlıklara ileten boru hattıdır. Genellikle:
- CPVC (plastik)
- Galvanizli çelik
- Paslanmaz çelik
olarak tercih edilir.
3. Ana Hat Vanası (Kontrol Vanası)
Sistemi açıp kapatmayı sağlar. Normalde açık konumda tutulur. Yangın sonrası sistem durdurulmak istenirse buradan müdahale edilir.
4. Alarm Vanası
Su akışını algılar ve yangın alarmını tetikler. Bazı sistemlerde otomatik alarm ile entegredir.
5. Debi (Flow) Anahtarı
Borudan su geçtiğini algılayan elektriksel anahtardır. Alarm sistemine bağlı çalışır.
6. Test ve Drenaj Vanası
Sistemin periyodik testlerinde veya boşaltılmasında kullanılır.
7. Yangın Pompası veya Hidrofor
Yeterli su basıncı yoksa devreye girerek suyu sistemin her yerine basınçla iletir. Büyük yapılarda mutlaka kullanılır.
8. Su Deposu (Varsa)
Şebeke suyunun yeterli olmadığı yerlerde kullanılır. Yangın anında acil su kaynağıdır.
9. Filtre ve Pislik Tutucu
Su hattına pislik girmesini engeller. Özellikle eski yapılarda boru tıkanmasını önlemek için kullanılır.
Bonus: Akıllı Sistem Entegrasyonları
Bazı modern sistemler, şu ek donanımlarla çalışabilir:
- Mobil bildirim sistemi (SMS veya uygulama)
- İtfaiye otomatik arama sistemi
- Bina otomasyonu (asansör kilitleme, havalandırma kapatma)
Sonuç
Sprinkler sistemi, sıcaklık algılama esasına dayanır ve doğru bileşenlerle kurulduğunda yangına karşı en güvenilir çözümlerden biridir. 68°C’de devreye giren başlıklar, birkaç dakika içinde can ve mal kaybını önleyecek müdahaleyi yapar.